Interessant artikel over ontwikkelingspsychologe Marianne Riksen -
Walraven.
Uit de Volkskrant maart 2002:
'Babyhersenen groeien door goed contact'
Volgens ontwikkelingspsychologe Marianne Riksen-Walraven kan de
crèche schadelijk zijn voor kinderen:
'Ouders willen dat niet horen'.
De Volkskrant, 7 maart 2002
Door: Margreet Vermeulen
Amsterdam - Ze heeft een open zenuw geraakt met haar waarschuwing
dat de crèche schadelijk kan zijn voor jonge kinderen tot 2 jaar.
Marianne Riksen-Walraven (53), hoogleraar ontwikkelingspsychologie
aan de Universiteit van Nijmegen, begrijpt wel waarom. "Mensen
reageren uit angst. Ze zitten nu eenmaal in dat schip. En ze willen
geen nare verhalen horen. Heel begrijpelijk. Maar het moet wel
gezegd."
Voor haar op tafel ligt een gezaghebbend Amerikaans onderzoek waarin
twaalfhonderd kinderen vanaf hun geboorte intensief zijn gevolgd. Ze
zijn nu 4,5 jaar.
En wat blijkt? De kinderen die als baby op de crèche zaten, hebben
als 4-jarige beduidend vaker gedragsproblemen. Het gaat om veel
pesten, ruzie maken, vechten, dingen stuk maken, voortdurend de orde
verstoren en excessief veel aandacht opeisen. Hoe meer uren het kind
in de crèche doorbracht des te groter het negatieve effect.
"Dit is heel gedegen werk. Alle uitkomsten zijn gecorrigeerd op het
temperament van het kind, de welstand van het gezin, de intensiteit
van de band tussen kind en moeder en ga zo maar door. En dan blijkt
dat crèchekinderen vaker gedragsproblemen krijgen, beduidend vaker
zelfs. Ongeacht of ze op een goede of een slechte crèche zaten."
- De crèche is dus slecht voor baby's
"Nee, dat zeg ik niet. Dat is te ongenuanceerd. Kinderopvang is niet
voor elk kind slecht, maar het is een risicofactor. En dat is niet
zo verwonderlijk gezien de recente neurobiologische inzichten over
de hersenontwikkeling van baby's. Vroeger dachten we dat de hersenen
van baby's vanzelf groeiden. Dat blijkt dus niet zo te zijn. De
hersenen groeien door ervaringen. Wat je meemaakt bepaalt zelfs de
structuur van je hersenen."
"Wat baby's meemaken, hakt er dus enorm in. Hoe meer positieve
ervaringen, hoe beter. Bij positieve ervaringen als samen praten,
lachen en knuffelen komen stoffen als als dopamines vrij waarmee
nieuwe verbindingen tussen de hersencellen worden gelegd. De meeste
moeders doen dat allemaal automatisch. Op de crèche gebeurt dat
minder intensief."
- Hoe komt het dat de crèche vooral negatieve effecten kan hebben op
het gedrag van kinderen?
"In de eerste twee levensjaren ontwikkelt het kind de
rechterhersenhelft. Dat is het deel van de hersenen dat betrokken is
bij het inschatten van wat anderen voelen, het zich hechten aan
anderen en het reguleren van emoties. Het ligt dus zeer voor de hand
dat te weinig positief contact in de babyfase remmend werkt op de
sociaal-emotionele ontwikkeling."
-Noemt u eens een concreet voorbeeld van wat er fout kan gaan.
"Wij hebben video-opnames van leidsters die met kleuters spelen
terwijl op de achtergrond een baby huilt. Wel twintig minuten lang.
Het zenuwstelsel van een baby beschikt niet over een rem om de
stress te stoppen. Dat moet een buitenstaander doen. Als je een baby
stelselmatig lang laat huilen, zal hij later moeite hebben met
stressregulatie en het omgaan met spanningen."
- Is de Amerikaanse situatie wel vergelijkbaar met de Nederlandse?
"Toch wel. Het argument dat Amerikaanse gegevens niet vergelijkbaar
zijn omdat Amerikaanse kinderen veel meer uren op de crèche
doorbrengen, gaat niet op. De onderzoekers hebben ook gekeken naar
kinderen die twintig uur per week naar de crèche gaan. En ook dan is
het negatieve effect op de sociaal-emotionele ontwikkeling
zichtbaar. Minder dan bij kinderen die dertig uur per week of meer
worden uitbesteed, maar toch."
Dertig uur in de week lijkt erg veel, maar crèchedagen duren
doorgaans acht tot tien uur. Het gemiddelde Nederlandse crèchekind
gaat 2,5 dag per week naar de kinderopvang. Dat is ook 20 tot 25
uur.
- Wat hoopt u te bereiken?
"Dat er een alarmbel afgaat. Dat we niet gedachteloos voorthobbelen
op de ingeslagen weg. Minister Jorritsma van economische Zaken wil
liefst dat alle moeders fulltime gaan werken. Nou, ik vind het
ijzersterk dat Nederlandse vrouwen dat massaal vertikken."
"In Zweden heeft soortgelijk onderzoek ertoe geleid dat ouders
massaal kwaliteitseisen aan crèches gingen stellen. Uiteindelijk
bleek het goedkoper om het bevallingsverlof uit te breiden tot 1
jaar. En dat is gebeurd. In Nederland gaat de kwaliteit van de
kinderopvang juist achteruit. Er is minder tijd voor persoonlijke
zorg en aandacht. De leidsters wisselen elkaar te snel af. Er wordt
te veel alleen maar op de kinderen gepast."
De kinderen van Marianne Riksen-Walraven zijn inmiddels 23 en 19
jaar oud. Toen hun moeder carrière maakte, werden ze opgevangen door
een vaste oppas. Zou Marianne Riksen-Walraven voor een crèche kiezen
als ze het allemaal nog een keer mocht overdoen?
"Ik ken uitstekende crèches waar ik mijn kinderen graag naartoe had
gebracht. Maar pas vanaf het tweede jaar. DAt is ook de leeftijd
waarop kinderen met elkaar gaan spelen en van elkaar gaan leren."
'Crèche-baby vertoont later problemen'
De Volkskrant, 2 maart 2002
Van onze verslaggeefster
Het lijkt erop dat baby's beter niet naar het kinderdagverblijf
kunnen gaan. Uit grootschalig Amerikaans onderzoek blijkt dat
kinderen die al vroeg en veel buitenshuis zijn opgevangen, later
meer agressief of ander probleemgedrag vertonen. Deze waarschuwing
deed dr Marianne Riksen-Walraven vrijdag in haar oratie als
hoogleraar Ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit van
Nijmegen.
Riksen-Walraven was eerder de eerste hoogleraar in de pedagogiek van
de kinderopvang aan de Universiteit van Amsterdam. Riksen-Walraven
herinnerde eraan dat ze ook in haar vorige functie al waarschuwde
tegen de mogelijk negatieve sociaal-emotionele gevolgen van opvang
voor zeer jonge kinderen. Het op grote schaal toevertrouwen van
baby's en peuters aan niet-verwanten, zoals crècheleidsters, is
volgens haar een 'evolutionair novum'. De Nijmeegse hoogleraar noemt
het 'schandalig' dat de overheid zich bij het stimuleren van werk
door ouders van jonge kinderen, primair laat leiden door economische
motieven. Ze pleit daarom voor uitbreiding van het bevallingsverlof
en vergroting van de mogelijkheid voor parttime werken van beide
ouders. Er moeten veel strengere eisen worden gesteld aan de
kwaliteit van de kinderopvang van baby's, meent ze.
De bezorgdheid of baby's zich wel optimaal ontwikkelen in
kinderdagverblijven, vloeit voort uit de toegenomen kennis van de
hersenontwikkeling in de eerste levensfase. Baby's beschikken over
een zeer creatief en flexibel brein. Intensief contact tussen ouder
en kind, zoals praten, lachen, zingen en spelletjes doen, is
cruciaal voor de ontwikkeling van hersenstructuren van baby en
peuter. Deze hersenstructuren, die vooral de eerste twee jaar hard
groeien, zorgen ervoor dat het kind later zijn emoties en gedrag
beter kan reguleren. Het kind ontwikkelt op die manier 'ego-
veerkracht' waarmee het zich ook beter leert beschermen tegen
stress. Riksen-Walraven heeft zelf vastgesteld dat positieve
effecten van vroege stimulering door ouders nog meetbaar was bij
kinderen van 12 jaar.
In de kinderopvang moeten voldoende vaste, bekwame leidsters zijn
die ervoor kunnen zorgen dat er ruim één-op-één contact is met
kinderen. Maar uit recent onderzoek blijkt dat de kwaliteit van de
Nederlandse opvang voor baby's achteruit gaat en vaak te wensen over
laat. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat jonge kinderen mogelijk
niet goed tegen het, langdurig, verbreken van de band met de
opvoeders thuis kunnen.
Omdat de Amerikaanse opvoed situatie verschilt van de Nederlandse,
vindt Riksen-Walraven het hoog tijd dat in Nederland grootschalig
onderzoek wordt opgezet om te kijken naar de effecten van de
kinderopvang op de jeugdige ontwikkeling. 'Dat is van groot
wetenschappelijk en maatschappelijk belang.'
Geen opmerkingen:
Een reactie posten